Często zadawane pytania

Glifosat jest jednym z najpowszechniej stosowanych substancji czynnych w środkach chwastobójczych, stworzonych do ograniczania wzrostu niechcianych chwastów wśród uprawianych roślin. Czołowe organy regulacyjne ds. opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa żywności w USA, Europie (np. w Niemczech), Australii, Korei Południowej, Kanadzie, Nowej Zelandii, Japonii oraz w innych państwach na świecie twierdzą, że produkty oparte na glifosacie są bezpieczne, o ile są stosowane zgodnie z instrukcjami podanymi na etykiecie.

Produkty bazujące na glifosacie są stosowane w sposób bezpieczny i skuteczny od ponad 40 lat
i należą do najlepiej przebadanych produktów swojego rodzaju.

Pszczoły miodne i inne owady pożyteczne odgrywają kluczową rolę w rolnictwie. Wiele roślin uprawnych nie jest wiatropylnych, lecz są zapylane przez owady. Dodatkowo pająki oraz owady, takie jak chrząszcze i osy, żywią się małymi roślinożernymi owadami, przez co są istotnymi biologicznymi czynnikami zwalczającymi szkodniki.

Organy regulacyjne prowadzą szczegółowe oceny mające na celu zapewnienie, że stosowanie pestycydów jest bezpieczne dla środowiska naturalnego. W ramach tego procesu ocenia się
w szczególności potencjalne skutki wobec organizmów niebędących przedmiotem zwalczania,
np. pszczół miodnych. Również glifosat podlegał obszernym badaniom w laboratoriach i w terenie, które miały ocenić jego potencjalną toksyczność dla pszczół miodnych. Te dogłębne prace badawcze wykazały, że produkty zawierające glifosat nie wykazują ostrych ani przewlekłych skutków wobec pszczół miodnych.

Odkąd ludzie zaczęli uprawiać rośliny, szkodniki oraz chwasty stanowią dla nich wyzwanie. Chwasty konkurują z uprawami o miejsce, wodę, składniki odżywcze oraz światło. Wiele ich gatunków może
z łatwością zniszczyć połowę całego zbioru. Pospolite sorgo alepskie, częsty intruz na polach zbóż
w Europie, potrafi zredukować plony o nawet 60%. Chemiczne metody zwalczania chwastów zawsze były postrzegane jako atrakcyjne rozwiązanie, ponieważ są stosunkowo tanie i łatwe w użyciu.
To dlatego przez ostatnie 60 lat herbicydy odgrywały kluczową rolę w produkcji żywności, paszy, błonnika i energii odnawialnej.

Środki chwastobójcze zawierające glifosat są stosowane jako opryski dolistne w celu kontroli chwastów wobec dużej rzeszy roślin uprawnych. Do głównych upraw, w których stosuje się glifosat
w Europie, należą zboża, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki, winorośle, oliwki, cytrusy i orzechy przeznaczone do renowacji użytków zielonych. Zabiegi pozbiorowe zwykle dotyczą wszystkich rodzajów roślin uprawnych. W Niemczech osiem na dziesięć pól rzepakowych jest chronionych herbicydami z glifosatem.

Oddawanie moczu jest podstawowym sposobem eliminacji z orga­nizmu rozpuszczalnych w wodzie substancji chemicznych oraz ich metabolitów. Glifosat jest rozpuszczalny w wodzie, a ludzkie nerki filtrują jego zawartość obecną w krwiobiegu przed jej wydaleniem z moczem. Człowiek usuwa glifosat z organizmu szybko, więc po kilku dniach pozostaje go bardzo niewiele. Proces ten dotyczy również substancji chemicznych naturalnie występujących w żywności. Ta wiedza pozwala naukowcom badać zmiany składu chemicznego moczu po spożyciu określonych rodzajów żywności.

Glifosat i inne pestycydy mogą być obecne w żywności na niskich poziomach zwanych pozostałościami. Organy regulacyjne ustalają maksymalną dopuszczalną ilość każdego pestycydu poprzez okreś­lenie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP). NDP oznacza najwyższy dopuszczalny poziom pozostałości pestycydów, który jest zgodnie z prawem tolerowany w (lub na) żywności i uprawach.

NDP pozwala określić: 1) czy dana żywność może zostać wprowadzona do sprzedaży, 2) czy rolnicy postępują zgodnie z instrukcjami na etykietach produktów oraz 3) górną granicę narażenia na pestycydy danej populacji.

Niemiecka organizacja pozarządowa BUND zajmująca się ochroną środowiska naturalnego (Association for Environment and Nature Protection – niemiecki oddział organizacji Friends of the Earth) przeprowadziła badanie zatytułowane „Determination of Glyphosate Residues in Human Urine Samples from 18 European Countries”,
w którym analizowano pozostałości glifosatu w ludzkim moczu na podstawie próbek pobranych od obywateli 18 krajów Europy.

Wyniki wykazały, że większość badanych próbek (56,1%) nie zawierała wykrywalnych poziomów glifosatu. Najwyższy poziom pośród próbek, które zawierały jego wykrywalne ilości odpowiadał dawce ponad 1000 razy niższej niż ta, którą Unia Europejska uznaje za dopuszczalne dzienne spożycie (0,3 mg/kg masy ciała dziennie) oraz ponad 3000 razy niższej niż równoważna wartość podawana przez Światową Organizację Zdrowia (1,0 mg/kg masy ciała dziennie).

Środki ochrony roślin na bazie glifosatu są bezpiecznym, skutecznym środkiem do zwalczania chwastów, jeśli stosuje się je zgodnie z instrukcjami zamieszczonymi na etykiecie.

Pomijając fakt, że stosowanie dawek wyższych niż zalecane w etykiecie jest niezgodne z prawem, przekraczanie wskazanej dawki nie jest skuteczne i nie przynosi żadnych korzyści. Ponadto jest to marnotrawstwo zasobów, czego rolnicy zazwyczaj starają się unikać.

Niemniej jednak przypadkowe przekroczenie dawki w określonych granicach nie stanowi zagrożenia dla ludzi lub środowiska, ponieważ w ramach oceny bezpieczeństwa produktu uwzględnia się duże współczynniki bezpieczeństwa. Toksyczność jest zawyżana ponad tysiąckrotnie w ramach oceny ryzyka, aby zagwarantować, że uwzg­lęd­nione zostaną wszelkie nieplanowane zdarzenia, w tym przypad­kowe zastosowanie zbyt dużej dawki.

Można to porównać do środka bezpieczeństwa, który polega na zachowaniu odległości kilku kilometrów między dwoma pojazdami na autostradzie.

Glifosat jest obecnie dopuszczony do użytku w ponad 100 krajach. Różne organy i władze regulacyjne na całym świecie, w tym EFSA, ECHA oraz inne organy regulacyjne (np. w Kanadzie, Japonii, Australii, Korei itd.), które dokonują rutynowego przeglądu wszystkich zatwierdzonych środków ochrony roślin, konsekwentnie potwierdzają, że produkty na bazie glifosatu można bezpiecznie stosować zgodnie z ich aktualnymi wskazaniami oraz że glifosat nie jest rakotwórczy dla ludzi.
Spośród czterech agencji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), które oceniały bezpieczeństwo glifosatu, Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) jako jedyna stwierdziła jego związek z rakotwórczością. W 2015 roku IARC sklasyfikowała glifosat jako „czynnik prawdopodobnie rakotwórczy dla ludzi” i zaliczyła do tej samej kategorii produkty codziennego użytku, takie jak czerwone mięso i gorące napoje.
Jednakże Międzynarodowy Program Bezpieczeństwa Chemicznego WHO i Wspólne Posiedzenie Ekspertów FAO i WHO w sprawie Pozostałości Pestycydów (JMPR) stwierdziły, że glifosat nie jest rakotwórczy, a w Wytycznych WHO dotyczących jakości wody pitnej (Guidelines for Drinking-Water Quality) wykazano, że glifosat nie stanowi zagrożenia dla zdrowia ludzkiego.
15 czerwca 2022 roku państwa członkowskie UE wyznaczone do celów obecnego procesu odnawiania zezwolenia dla glifosatu – skupione w Grupie Oceniającej ds. Glifosatu (Assessment Group on Glyphosate, AGG) – opublikowały główne wnioski z projektu sprawozdania z oceny odnowienia (dRAR) dla glifosatu. Na podstawie obecnej oceny AGG uważa, że klasyfikacja glifosatu w odniesieniu do rakotwórczości nie jest uzasadniona.
Ponad pięć lat po wydaniu opinii IARC pozostaje osamotniona, ponieważ główne organy regulacyjne ds. pestycydów na całym świecie podtrzymują stwierdzenie, że glifosat nie jest rakotwórczy i że herbicydy na bazie glifosatu są bezpieczne, pod warunkiem stosowania ich zgodnie z instrukcjami na etykiecie.

2 grudnia Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie wykonawcze (UE) 2022/2364, przedłużając zatwierdzenie substancji czynnej glifosat o jeden rok, do dnia 15 grudnia 2023 roku.
Decyzja jest następstwem oświadczeń Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) dotyczących uaktualnionych terminów procesu ponownej oceny w maju 2022 roku.
Taka procedura nie jest wyjątkowa dla glifosatu; została przyjęta dla każdej innej substancji czynnej środków ochrony roślin, która wymagała tymczasowego przedłużenia administracyjnego w UE w celu zakończenia oceny, zgodnie z art. 17 rozporządzenia (WE) nr 1107/20091 dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin.
Kliknij tutaj, aby zobaczyć oś czasu (w języku angielskim)

Glifosat lub N-(fosfonometylo)glicyna, jest jednym z najczęściej stosowanych na świecie herbicydów o szerokim spektrum działania i stanowi 25% światowego rynku tych produktów. Glifosat wprowadzono na rynek po raz pierwszy w 1974 r. pod nazwą handlową „Roundup” i od tego czasu jeston sprzedawany jako aktywny składnik setek środków ochrony roślin na całym świecie.

Glyphosate Renewal Group (GRG) to grupa firm, których celem jest odnowienie zezwolenia UE
dla substancji czynnej glifosat w 2022 r.. W tym celu, firmy będące członkami Glyphosate Renewal Group łączą zasoby i wysiłki, aby przygotować jeden zestaw dokumentacji zawierającej badania naukowe oraz informacje dotyczące bezpieczeństwa stosowania glifosatu.

Dokumentacja ta zostanie przekazana krajom członkowskim oraz Europejskiemu Urzędowi
ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) w ramach procedury regulacyjnej UE celem kontynuowania zezwolenia dla glifosatu oraz produktów zawierających glifosat na rynku UE.

GRG zmieniła swoją nazwę z Glyphosate Task Force 2 pod koniec 2019 r., aby uniknąć pomyłek
z poprzednimi wnioskami dot. glifosatu.

Członkami GRG są: Albaugh Europe SARL, Barclay Chemicals Manufacturing Ltd., Bayer Agriculture bvba, Ciech Sarzyna S.A., Crop Alliance Unipessoal LDA., Nufarm GMBH & Co.KG, Sinon Corporation, Syngenta Crop Protection AG.

W kilku krajach europejskich herbicydy na bazie glifosatu są stosowane na niemal połowie całkowitej powierzchni uprawnej. Korzystając z glifosatu do ochrony przed chwastami, rolnicy w Europie mogli porzucić lub znacząco zredukować tradycyjne metody orne. Konwencjonalna uprawa z użyciem orki to energochłonny proces, który uwalnia do atmosfery oraz gleby tony dwutlenku węgla. Jeśli rolnicy zostaną zmuszeni do wycofania się z tych metod zwalczania chwastów, przewiduje się, że emisje CO₂ i zużycie paliw kopalnych w Europie wzrosną ponad dwukrotnie, podczas gdy erozja gleby może wzrosnąć sześciokrotnie.

Niedawne studia przypadków przeprowadzone przez naukowców w Niemczech i Wielkiej Brytanii przewidują, że przerwanie stosowania glifosatu miałoby znaczny wpływ na koszty produkcji roślin,
a także wpłynęłoby na międzynarodowy handel kilkoma europejskimi uprawami ozimymi i cukrem. Wzrosłyby ceny żywności, a udział UE w globalnym rynku rolnym uległby spadkowi. Szacuje się,
że gdyby glifosat nie był już dostępny, to w zależności od regionu plony rolników zmniejszyłyby się
o 5–40% i spadłby udział UE w światowym rynku kilku typów upraw.

Przewiduje się, że ograniczenie dostępu do glifosatu może mieć negatywne skutki dla użytkowania gruntów, różnorodności biologicznej, emisji gazów cieplarnianych i jakości wody.

Środki te zapewniają proste, elastyczne i opłacalne zwalczanie chwastów. Dzieje się tak dlatego,
że glifosat pomaga usuwać chwasty wieloletnie przez okres kilku lat. W przeciwieństwie do innych herbicydów, które działają na niektóre rodzaje chwastów, glifosat zapewnia szerokie spektrum zwalczania, bo wykazuje skuteczność wobec wszystkich chwastów. W zależności od populacji chwastów i innych warunków, zastosowanie glifosatu przed siewem nowej uprawy może przynieść wyższe zbiory (od 30% do 60%) w przypadku wielu głównych typów upraw w Europie.

Skuteczność glifosatu jako środka chwastobójczego o szerokim spektrum działania ostatecznie ograniczyła stosowanie orki jako środka do zwalczania chwastów. Orka naraża żyzną wierzchnią warstwę gleby na erozję wodną i wietrzną. W niektórych badaniach oszacowano,
że metody orki są około dwa razy droższe i bardziej czasochłonne niż chemiczne metody zwalczania chwastów.